พิธีขึ้นบ้านใหม่
ประเพณีขึ้นบ้านใหม่เป็นประเพณีที่ชาวภูไทกระทำ พอถึงฤกษ์ แล้วก็จัดคนออกเป็นสองพวก
พวกหนึ่งเป็นเจ้าของเรือน พวกนี้เตรียมหาใบกล้วยเอาหินทับวางไว้ที่พื้นกะได
อีกพวกหนึ่งหาบสิ่งของจะมาขึ้นเรือนใหม่ หัวหน้าคนหนึ่งเดินออกหน้าใส่พายถุง
ในถุงมีสิ่วกับค้อน ของค้ำคูณมี คุด เขา นอ งา เป็นต้นเมื่อถึงเรือนแล้วเดินเวียนขวารอบเรือนประมาณ
3 รอบแล้วหยุดยีนตรงหน้ากะได ผ่ายเจ้าของเรือนคอยทักทายปราศัย กับพวกที่มาอยู่ตรงกระไดทำอาการขึงขันแล้วถามว่า
เฮ้ย..พวกนี้หาบกระต่าขนสิ่งของมาแต่กะเลอ
ตอบ
โอ้ย..ข้าน้อยมาแต่เมืองมั่นพอง ( เป็นเมืองที่มั่งคั่งสมบูรณ์ในสมัยโบราณ)
ได้ข่าวว่าลูกหลานปลูกเฮือนใหม่ใส่หญ้าเต็มว่าสิมาค้ำมาคูณ ให้ปักกุ่มชุ่มเย็นให้อยู่ดีมีแฮง
ความเจ็บบ่ให้ได้ความไข้บ่ให้มี บ่ให้ขาดให้เขิน ทุกอันทุกแนวแล้วข้าน้อย
*
หมายความว่า ข้าน้อยมาแต่เมืองมั่นพอง ( เป็นเมืองที่มั่งคั่งสมบูรณ์ในสมัยโบราณ)
ได้ข่าวว่าลูกหลานปลูกบ้านใหม่ จึงมาเพื่อเป็นศิริมงคล ให้อยู่เย็นเป็นสุข
โรคภัยต่างๆก็ไม่มี
(ต่อไปผู้ถามทำเสียงอ่อนลงแล้วพูดว่า)
ถาม
เอ้อ.คันสิมาค้ำมาคูณให้อยู่ดีมีแฮงให้ปักกุ่มชุ่มเย็นให้อยู่ดีมีแฮง
ความเจ็บบ่ให้ได้ความไข้บ่ให้มี บ่ให้ขาดให้เขิน กะดีแล้ว เพิ่นได้เผอมานำแหน่
*
หมายความว่า จึงมาเพื่อเป็นศิริมงคล ให้อยู่เย็นเป็นสุข ไม่ให้เกิดโรคภัยต่างๆ
ก็ดีแล้วมีใครมาบ้างหละ
ตอบ
ได้มาพร้อมทุกอันทุกแนวแล้ว
*
หมายความว่า มีมาครบทุกสิ่งทุกอย่าง
ถาม
กุบส่องฟ้า ผ้าส่องดาวได้มานำบ้อ
*
หมายความว่า นำกุบส่องฟ้า ผ้าส่องดาวมาด้วยไหม
ตอบ
ได้มาอยู่
*
หมายความว่า นำมาด้วย
ถาม
ข้อยข้าชายหญิงได้มานำบ้อ
*
หมายความว่า ได้นำบริวารมาด้วยไหม
ตอบ
เอ้อ ..ข้อยข้า ชายหญิงผ้าผ่อนท่อนสไบ มีดไม้แหลมหลาว แก้วแหวนเงินทองได้มาพร้อม
*หมายความว่า
ได้นำมา ผ้าสไบ มีด แก้วแหวนเงินทองต่างๆก็นำมา
ถาม
ช้างม้าวัวควายได้มาบ้อ
*
หมายความว่า ได้นำช้างม้าวัวความมาด้วยไหม
ตอบ
ได้มา
*
หมายความว่า นำมาด้วย
ถาม
แหลุทองมองลูกกั่วได้มาบ้อ
*
หมายความว่า นำแห อวนที่ตระกั่วทำด้วยทองมาด้วยไหม
ตอบ
ได้มา
*
หมายความว่า นำมาด้วย
ถาม
น้ำมัน (สุรา) ได้มาบ้อ
*หมายความว่า
ได้นำสุรามาด้วยไหม
ตอบ
ได้มา
*
หมายความว่า นำมาด้วย
ผู้ทำหน้าที่ถามพูดต่อไปอีกว่า
เอ้อ..คันเพิ่นมาค้ำคูณ ให้ลูกหลานอยู่ดีมีแฮง ได้มาคู่อันคู่แนวแล้วก็เชิญขึ้นมาก่อน
ต่อจากนั้นพวกที่มาก็จะเหยียบก้อนหินล้างเท้าขึ้นไปบนเรือน
พวกหาบของก็จะนำหาบของไปห้องกลาง ผู้พายถุงก็จะทำที่ห้อย ถุง เอาสิ่วมาตอกลงที่เสาขวัญแล้วห้อยถุงไว้
ถุงนี้ห้อยไว้ถึง 7 วันคำกล่าวตอกสิ่วมีดังนี้
ตอกบาดหนึ่ง
ให้ได้ฆ้องเก้ากำ
ตอกบาดสองให้ได้คำเก้าหมื่น
ตอกบาดสามให้ได้เล้าข้าวหมื่นมาเยีย
ตอกบาดสี่ให้ได้เมียสาวมานอนข้าง
ตอกบาดห้าให้ได้ช้างใหญ่มาโฮง
ตอกบาดหกให้ได้ชายโถงมานอนเฝ้าเล้า
ตอกบาดเจ็ดให้ได้ผู้เฒ่ามานอนเฝ้าเฮือน
คาถา
โอมอุอะมหามูลมัง พอตอกแล้วเอาถุงห้อย
เมื่อเอาถุงห้อยแล้วจัดที่นอน
ก่อนจะนอนเอาไปปะแป้งแต่งตัว แล้วเอามานอนห่มผ้าคลุมโปง นอนกรน คนหนึ่งทำทีเป็นไก่ขัน
ขันสามครั้งบอกเวลารุ่งเช้า ผู้นอนก็ตื่นขึ้นมาแก้ความฝัน(เล่าความฝัน)
ความฝัน
บะ..ฝันคืนนี้ฝันดีประหลาด ฝันว่าเพิ่นนี้จูงแขนเข้าพาขวัญแกะไข่ ฝันว่าเพิ่นนี้จับไข่ป้อนแก่เฮา
หมดขบวนแล้วคนเมือเกลี้ยงอ่อนห้อย ฝันว่าพี่จับจ่องน้องพี่จับจ่องนิ้วเอาอ้าย
เข้าบ่อนนอน
*
หมายความว่า ฝันคืนนี้ ฝันดีมาก ฝันว่ามีคนจูงแขนเขางานแต่งงาน ฝันว่าเขาป้อนไข่ตน
แต่งงานเสร็จผู้คนกลับบ้านกันหมดไม่เหลือใคร ฝ่ายหญิงจูงนิ้วตนเข้าไปห้องนอน
เมื่อแก้ความฝันเสร็จ
เจ้าของเรือนก็ให้พรว่า
เออ..นอนหลับให้เจ้าได้เงินหมื่นนอนตื่นให้ได้เงินแสน
แบมือมาให้ได้แก้วมณีโชติ โทษฮ้ายอย่ามาพาล ฝูงมารอย่ามาข้อง ฝูงพี่น้องมิตรสหาย
โอมสหม
.
*
หมายความว่า นอนหลับให้เจ้าได้เงินหมื่นนอนตื่นให้ได้เงินแสน แบมือมาให้ได้แก้วมณีโชติ
ความชั่วร้ายต่างอย่าได้เข้ามาใกล้ ญาติมิตรพี่น้อง
|